آیا می دانید روغن های تراریخته کدامند؟

روغن های تراریخته کدامند؟ ممکن است بر روی بسته بندی روغن های مختلف، با واژه تغییر ژنتیکی یافته یا تراریخته مواجه شده باشید و برایتان سوال شده باشد روغن تراریخته چیست؟ تراریخته (GMO)، به روغن هایی گفته می شود که مواد اولیه تولید آن ها دچار اصلاح ژنتیکی شده اند و معمولا از آفتابگردان، کلزا، پالم و سویا ساخته می شوند. به دلیل امکان تولید انبوه، این روغن ها با قیمت نسبتا ارزان در بازار ارائه می شوند.

امروزه دستکاری ژنتیکی در رشد گیاهان باعث ایجاد این باور در مصرف کنندگان شده است که این روغن ها در دراز مدت برای سلامت بدن مضر هستند. به همین دلیل همچنان خریداران، استفاده از انواع روغن های ارگانیک را ترجیح می دهند، زیرا باور دارند با وجود بالاتر بودن قیمت روغن کنجد طبیعی، روغن زیتون اصل و.. اما آن ها ارزش سلامتی قلب و عروق در سنین بالاتر را برای بدن دارند.

روغن های تراریخته کدامند؟

پاسخ دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، در مقابل سوال “روغن های تراریخته کدامند؟” این است: “به روغن هایی که به لحاظ ژنتیکی تغییراتی پیدا کرده و ژن های جدیدی به آن ها اضافه شده باشد، محصولات تراریخته (GMO) گفته می شود.”

به نقل از ایشان، 90 درصد کل کشورهای جهان در حال استفاده از محصولات تراریخته هستند. آقای بیرشک با بیان اینکه بیشترین روغن نباتی مصرفی در ایران، روغن آفتابگردان، کلزا، پالم و سویا است، گفت: روغن سویا، تنها روغنی است که بیش از 85 درصد آن تراریخته بوده و از قسمت جنوب کشور وارد ایران می شود.

روش شناسایی روغن های تراریخته

طبق قانون برنامه توسعه کشور، کلیه محصولاتی که در معرض اصلاح ژنتیکی قرار می گیرند، باید برچسب سازمان غذا و دارو بر روی آن ها نصب شود. هدف از اینکه بر روی محصولات تراریخته برچسب گذاری انجام می شود، این است که مصرف کننده با آگاهی، این نوع محصولات را انتخاب کند. مصرف کننده باید بداند که مواد غذایی تولید شده با این روش، با طبیعت کاملا سازگار بوده و هیچگونه ضرری برای سلامتی انسان ندارد.

آیا می توان روغن های تراریخته را با خیال راحت استفاده کرد؟

نکته ای که در مورد روغن ها و محصولات تراریخته وجود دارد، نگرانی مصرف کنندگان از پروتئینی است که در زمان تولید این محصولات ایجاد می شود. زیرا این پروتئین ها حاوی DNA بوده، که پیش از این در سیستم گوارشی انسان وجود نداشته است.

لازم است بدانید روغن های موجود در بازار به دلیل تصفیه شدن، فاقد این پروتئین هستند پس نگرانی در این زمینه وجود ندارد. از طرفی طبق نظر سازمان بهداشت جهانی، مواد غذایی تغییر ژنتیکی یافته هیچگونه اثر سویی بر سلامتی نخواهد داشت، پس این محصولات را می توان به راحتی مصرف کرد.

“تولید محصولات تراریخته یک دستاورد علمی بوده که با توجه به نقاط قوت و ضعف آن، موافقان و مخالفانی دارد.”

چرا روغن تراریخته؟

با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، بشر در تولید محصولات کشاورزی انقلابی ایجاد نموده و محصولات تراریخته را وارد بازار کرده است. این محصولات با تغییراتی که بر روی آنها انجام می شود، به لحاظ ژنتیکی غنی تر گردیده، مصرف سموم دفع آفات را کاهش داده و از لحاظ اقتصادی با صرفه تر شده اند.

همچنین محصولات تراریخته، به دلیل دستکاری ژنتیکی که بر روی آن ها انجام می شود، ارزش تغذیه ای بالاتری داشته و در برابر کمبود مواد مغذی خاک و آب مقاومت بیشتری دارند.

مزایا و معایب روغن های تراریخته 

بعد از اینکه دانستیم روغن تراریخته چیست، برای اینکه بگوییم آیا این روغن ها خوب است یا بد، نیاز به گذشت زمان و انجام آزمایش های مختلف داریم. در این زمینه بی طرف ترین سازمان FAO بوده که نه مخالف است و نه موافق! همانطور که می پذیرد تولید محصولات تراریخته باعث افزایش تولید، کیفیت و تنوع می شود و هزینه ها را نیز کاهش می دهد، اما به تولید محصولات بومی اعتقاد راسخ دارد. در زیر به تعدادی از مزایا و معایب تولید روغن های تراریخته اشاره می کنیم.

مضرات تولید روغن تراریخته

مخالفان، اعتقاد به سرطان زا بودن این روغن ها دارند و مدعی هستند که استفاده از این روغن ها، باعث جهش ژنتیکی و مقاومت آنتی بیوتیکی در بدن می شود. از طرفی معتقدند که ماده اصلی که در زمان کاشت این محصولات استفاده می شود، گلای فوست بوده که در خاک تثبیت شده و باکتری های حیاتی موجود در خاک را از بین می برد. 

اما در مقابل موافقان این روش ساکت نبوده و به دنبال دلایلی برای اثبات مفید بودن این روش بودند. آن ها مضر بودن سم گلای فوست را نه تنها رد می کنند، بلکه ادعا می کنند که این سم یکی از کم خطرترین سموم کشاورزی است.

در زیر به تعدادی از ضررهای استفاده از روغن های تراریخته اشاره می شود:

• ماده حساسیت زایی که در روغن های تراریخته وجود دارد که از طریق مصرف وارد بدن و سیستم ایمنی شده و باعث ایجاد واکنش آلرژیک در بدن می شود.
• با توجه به ناشناخته بودن این نوع از روغن ها، احتمال می رود که پروتئین حاصل از مصرف این روغن در هنگام تجزیه، تبدیل به ترکیباتی سمی می شود. این ترکیبات ممکن است یا توسط بدن پذیرفته نشود و یا در متابولیسم بدن تداخل ایجاد کند. در صورت ایجاد چنین حالتی، خطر بزرگی بدن را تهدید می کند.
• به دلیل اینکه ژن های داخل روغن، از ویروس ها و باکتری ها گرفته شده است ممکن است ژنهای آن ها به بدن منتقل شده و باعث بیماری شوند.

مزیت های روغن تراریخته

روغن های تولید شده با متد GMO دارای ویژگی های خاص و منحصر به فرد زیر هستند: 

• مواد مغذی در این روغن ها افزایش پیدا می کند.
• نسبت به حشرات و آفت ها، مقاوم تر بوده و نیاز به استفاده از سموم دفع آفات کمتر است.
• به دلیل استفاده از فناوری خاص استفاده شده، سطح تولید تا چند برابر بیشتر از حالت عادی است.
• هزینه کاشت در این محصولات از تولیدات عادی ارزان تر بوده و دارای صرفه اقتصادی است.
• ارزش تغذیه ای در روغن های تولیدی با این روش، بالاتر از روغن های ارگانیک است.
• مراحل رشد سریع تری دارند.
• نیاز به کود در آن ها بسیار کمتر از گیاهان عادی است.
• در برابر سرما، گرما، خشکسالی و شوری آب بسیار مقاوم هستند.
• به دلیل حجم تولید بالا و سرعت رشد زیاد، توانایی پاسخگویی به نیاز جمعیت در حال رشد را دارد.
• مدت زمان ماندگاری روغن های تولیدی با این روش بالاتر بوده و دیرتر فاسد می شوند.

چرا انسان ها به دنبال تولید روغن های تراریخته هستند؟

بعد از اینکه دانستید روغن های تراریخته کدامند، بهتر است دلیل پیدایش آن ها را بدانید. علت روی آوردن به این روش افزایش جمعیت و کمبود منابع غذایی است. به دلیل کم شدن ظرفیت آب، خاک و کود مناسب، امکان تولید این حجم از مواد غذایی وجود ندارد از طرفی در صورت تولید، قیمت تمام شده برای تولید کننده بسیار بیشتر خواهد بود. در نتیجه تولید، توجیه اقتصادی نخواهد داشت. به همین دلیل با اصلاح ژنتیکی، انسان به دنبال کم کردن هزینه ها و افزایش تولید است. پس هدف اصلی تولید محصولات تراریخته، تامین امنیت غذایی انسان هاست. در حال حاضر تنها 4 محصول تراریخته در دنیا مبادله می شود و بقیه محصولات در حال بررسی آزمایشگاهی هستند.

انواع روغن تراریخته

برخی از افراد به دلیل ترس از عوارض این روغن ها، تمایلی به استفاده از این تراژن ها ندارند، از همین رو در ادامه تعدادی از آن ها معرفی می کنیم:

• روغن سویا
• روغن ذرت
• روغن کانولا
• روغن چغندر قند
• روغن پنبه

روغن هایی که تراریخته نیستند عبارتند از:

• روغن زیتون
• روغن نارگیل
• روغن آفتابگردان
• روغن سبوس برنج

روغن های تراریخته در چه کشورهایی تولید می شود؟

آمریکا، آرژانتین، کانادا، برزیل و هند بزرگترین کشورهای تولید کننده محصولات تراریخته دنیا هستند.

کلام آخر

این روزها بازار روغن های تراریخته، بسیار داغ است. پیش از هر چیز باید بدانیم روغن های تراریخته کدامند؟ GMO روغن هایی هستند که با دستکاری ژنتیکی، نیاز کمتری به سموم و آفت کش ها پیدا کرده و از لحاظ مواد مغذی، غنی تر شده اند. این روغن ها طبق قانون برنامه توسعه کشور، باید برچسب سازمان غذا و دارو را بر روی بسته بندی خود داشته باشند. برخی بر این باورند که این روغن ها سرطان زا بوده و با مصرف آن ها دچار بیماری های مختلف و واکنش های آلرژیک می شوند. 

اما به دلیل افزایش روز افزون جمعیت، نیاز است که کشاورزان از روشی استفاده کنند تا با کم کردن هزینه آب و کود و کوتاه کردن زمان تولید، محصولاتی با صرفه اقتصادی تولید کنند. روغن های ذرت، سویا، کانولا، چغندرقند و پنبه جزو روغن های تراریخته محسوب می شوند. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که به مصرف روغن های تراریخته، تمایلی ندارید، می توانید روغن های غیر تراریخته؛ مانند روغن زیتون، کنجد و … را از سایت بروج خریداری نمایید.

سوالات متداول

روغن تراریخته چیست؟

به محصولاتی که از لحاظ ژنتیکی دستخوش تغییراتی شده و ژن های جدیدی به آن ها اضافه شده باشد، روغن های تراریخته (GMO) گفته می شود.

روغن های تراریخته کدامند؟

روغن ذرت، سویا، کانولا و پنبه جزو روغن های تراریخته محسوب شده و سایر روغن ها غیر تراریخته هستند.